سند جامع همکاری‌های راهبردی میان ایران و روسیه با هدف ارتقای همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تدوین شده و بر گسترش روابط در حوزه‌هایی نظیر کریدور شمال-جنوب و انتقال گاز متمرکز است.
نورنیوز-گروه سیاسی: سفر قریب‌الوقوع رئیس‌جمهور کشورمان، دکتر مسعود پزشکیان به مسکو در تاریخ ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ و امضای سند جامع همکاری‌های دوجانبه میان ایران و روسیه، رویدادی با ابعاد راهبردی است که می‌تواند به عنوان نقطه عطف در روابط دو کشور ارزیابی شود. این سفر و اسناد مورد توافق، علاوه بر اینکه تعمیق همکاری‌های دوجانبه را بدنبال خواهد داشت، می تواند بسترساز تقویت مواضع ایران و روسیه در برابر چالش‌های ژئوپولیتیکی باشد
پیشینه همکاری‌های ایران و روسیه
روابط ایران و روسیه در دو دهه گذشته با امضای معاهده‌های مهمی همچون "معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری" در سال ۱۳۷۹ تقویت شده است. این معاهده، که در بحبوحه تحولات بین‌المللی پس از حملات ۱۱ سپتامبر به امضا رسید، نمایانگر تلاش دو کشور برای مقابله با نفوذ ایالات متحده در خاورمیانه بود.
با این حال، تحولات منطقه‌ای و جهانی طی سال‌های اخیر، نظیر ظهور تهدیدهای نوین، تحریم‌های اقتصادی و تغییرات ژئوپولیتیکی، ضرورت بازنگری در این توافقات را آشکار ساخته است. اکنون سند جدید با هدف روزآمدسازی همکاری‌ها و تقویت روابط راهبردی در دستور کار قرار گرفته است.
ابعاد راهبردی سند جدید همکاری‌ها
این سند، که به عنوان "موافقتنامه مشارکت راهبردی همه‌جانبه" شناخته می‌شود، اهداف گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی دارد. برخلاف برخی تفاسیر یک جانبه که رسانه‌های خاص از این سند ارائه کرده اند، این توافق‌نامه صرفاً برای تقویت روابط دوجانبه و تسهیل همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی طراحی شده و ضد هیچ طرف ثالثی نیست.
در حوزه همکاری های اقتصادی، کریدور شمال-جنوب و طرح انتقال گاز روسیه به ایران، از جمله پروژه‌های کلیدی هستند که می‌توانند همکاری‌های اقتصادی دو کشور را به سطح جدیدی ارتقا دهند. این همکاری‌ها می‌تواند به ایران و روسیه کمک کند تا با کاهش اثرات تحریم‌های غرب، تاب‌آوری اقتصادی خود را افزایش دهند.
همکاری‌های دفاعی و امنیتی دو کشور، به‌ویژه در مواجهه با تهدیداتی نظیر تروریسم و فشارهای غربی، بخشی از راهبرد مشترک ایران و روسیه است. این تعاملات نه‌تنها منافع دوجانبه، بلکه ثبات منطقه‌ای را نیز تضمین می‌کند.
گسترش همکاری‌های علمی، فناوری و فرهنگی، بخش مهم دیگری از این سند است که به تقویت پیوندهای مردمی و افزایش سطح تعاملات غیررسمی کمک می‌کند.
ضرورتهای انعقاد موافقتنامه در شرایط کنونی
تحولات سریع ژئوپولیتیکی از جمله گسترش نفوذ قدرت‌های غربی در مناطق کلیدی و تهدیدات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، نیاز به همگرایی بیشتر میان ایران و روسیه را آشکار کرده است. هر دو کشور با چالش‌های مشترکی روبرو هستند که همکاری نزدیک‌تر، از جمله در چارچوب یک سند راهبردی، می‌تواند پاسخی موثر به این تهدیدات باشد.
تأثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی
ایران و روسیه با امضای این سند، پیامی مهم به جامعه جهانی ارسال می‌کنند. این پیام حاکی از اراده دو کشور برای مشارکت در شکل‌دهی به نظم نوین بین‌المللی و کاهش وابستگی به نهادهای تحت نفوذ غرب است. همچنین تلاش‌های مسکو برای تقویت جایگاه ایران در نهادهایی همچون بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، نشان‌دهنده رویکرد راهبردی روسیه به روابط با تهران است.
امضای سند مشارکت راهبردی میان ایران و روسیه، فرصتی بی‌نظیر برای بازتعریف روابط دو کشور در فضای ژئوپولیتیکی پرتنش کنونی است. این سند می‌تواند به عنوان بستری برای تقویت همکاری‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی عمل کند و تاب‌آوری دو کشور را در برابر فشارهای خارجی افزایش دهد. از این‌رو، این رویداد را باید گامی بلند در جهت تحقق منافع مشترک و ایجاد نظامی پایدارتر در منطقه و جهان تلقی کرد.