سالانه 20 میلیارد مترمکعب گاز در نیروگاه‌های برق به دلیل راندمان پایین و کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بهینه‌سازی انرژی،هدر می‌رود.
نورنیوز-گروه اقتصادی: ایران با دارا بودن منابع عظیم گاز طبیعی، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز در جهان به شمار می‌آید. با این حال، کشور با چالش‌های جدی در مدیریت مصرف این منبع انرژی مواجه است. یکی از مهم‌ترین مشکلات، هدررفت سالانه ۲۰ میلیارد مترمکعب گاز در نیروگاه‌های برق است که به دلیل راندمان پایین و کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بهینه‌سازی انرژی رخ می‌دهد. این میزان هدررفت، که معادل تولید گاز دو فاز پارس جنوبی است، هزینه‌ای سنگین به میزان حدود ۶ میلیارد دلار را به کشور تحمیل می‌کند،هزینه‌ای که می‌توانست به جای آن، در بخش‌های اقتصادی و اجتماعی دیگر صرف شود.
یکی دیگر از مشکلات اساسی، وابستگی ۸۵ درصدی برق کشور به گاز طبیعی است. این وابستگی، در کنار عملکرد نیروگاه‌ها با راندمانی ۱۰ درصد کمتر از میانگین جهانی، نشان‌دهنده مدیریت ناکارآمد در بخش انرژی است. چنین وضعیتی علاوه بر وارد آوردن خسارات اقتصادی، ظرفیت کشور برای صادرات انرژی و تأمین نیازهای داخلی را محدود می‌کند. در شرایطی که بحران انرژی در سطح جهانی به یکی از مسائل مهم تبدیل شده، هدررفت منابع انرژی در ایران می‌تواند به تضعیف جایگاه استراتژیک کشور در بازار جهانی انرژی منجر شود.
در این شرایط، وزارت نیرو به عنوان متولی اصلی مدیریت منابع انرژی کشور، می‌بایست برنامه‌های عملیاتی مؤثری را برای بهبود راندمان نیروگاه‌ها و کاهش هدررفت انرژی تدوین و اجرا کند. برای این منظور، مجموعه‌ای از اقدامات می‌تواند در راستای بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری در نیروگاه‌ها انجام گیرد:
استفاده از فناوری‌های پیشرفته
یکی از مؤثرترین راهکارها برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین است. در این زمینه، نیروگاه‌های سیکل ترکیبی که ترکیب توربین گاز و توربین بخار را به کار می‌گیرند، می‌توانند راندمان تولید برق را تا ۵۰-۶۰ درصد افزایش دهند. همچنین، استفاده از توربین‌های گاز با فناوری پیشرفته و طراحی بهینه می‌تواند بازده تولید برق را ارتقا دهد. علاوه بر این، نصب سیستم‌های بازیافت حرارت برای استفاده از گرمای هدررفته و تولید بخار برای توربین‌های بخار، می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود کارایی نیروگاه‌ها داشته باشد.
بهینه‌سازی سوخت و احتراق
یکی دیگر از گام‌های ضروری در بهبود راندمان نیروگاه‌ها، استفاده از سوخت گاز با کیفیت بالا و کاهش ناخالصی‌ها است. بهینه‌سازی فرآیند احتراق از طریق کنترل دقیق جریان سوخت و هوا نیز می‌تواند به کاهش تلفات حرارتی کمک کند و راندمان نیروگاه را افزایش دهد.
نگهداری و مدیریت بهره‌برداری
اجرای برنامه‌های تعمیر و نگهداری پیشگیرانه برای جلوگیری از خرابی‌های ناخواسته و افزایش بهره‌وری یکی دیگر از راهکارهای مؤثر است. همچنین، مدیریت بهینه بهره‌برداری از نیروگاه‌ها با تنظیم عملکرد آن‌ها در بارهای مختلف، می‌تواند به حداکثر کردن راندمان نیروگاه‌ها کمک کند.
بهینه‌سازی سیستم‌های کمکی
بهبود عملکرد تجهیزات کمکی مانند پمپ‌ها، کمپرسورها و سایر تجهیزات مشابه در نیروگاه‌ها، به ویژه از نظر کاهش مصرف انرژی داخلی، می‌تواند در کاهش تلفات انرژی و افزایش بهره‌وری مؤثر باشد.
به‌روزرسانی تجهیزات
یکی دیگر از اقدامات ضروری، نصب مبدل‌های حرارتی جدید و کارآمدتر و جایگزینی قطعات فرسوده با تجهیزات پیشرفته‌تر است. این به‌روزرسانی‌ها می‌توانند نقش مهمی در بهبود عملکرد کلی نیروگاه‌ها ایفا کنند.
کاهش تلفات انرژی
عایق‌کاری حرارتی تجهیزات و خطوط انتقال حرارت به منظور کاهش تلفات انرژی از دیگر اقدامات کلیدی است. علاوه بر این، استفاده از سیستم‌های کنترل هوشمند برای مدیریت بهینه جریان انرژی، می‌تواند در کاهش هدررفت انرژی و افزایش کارایی سیستم‌ها تأثیرگذار باشد.
بهینه‌سازی شبکه برق
برای کاهش تلفات در خطوط انتقال برق، بهینه‌سازی شبکه توزیع انرژی و استفاده از سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی در زمان‌های اوج مصرف، می‌تواند بهره‌وری نیروگاه‌ها را افزایش دهد و مصرف سوخت را کاهش دهد.
افزایش بهره‌وری زیست‌محیطی
استفاده از سیستم‌های کاهش آلایندگی می‌تواند به بهبود عملکرد زیست‌محیطی نیروگاه‌ها کمک کند. این سیستم‌ها علاوه بر کاهش آلایندگی‌های ناشی از احتراق ناکامل سوخت، می‌توانند تأثیرات منفی بر محیط زیست را کاهش دهند و در نتیجه، هدررفت انرژی و منابع طبیعی را محدود کنند.
اجرای این اقدامات می‌تواند منجر به کاهش مصرف سوخت، کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید برق با راندمان بالاتر شود. در کنار این اقدامات، نظارت مؤثرتر مجلس شورای اسلامی بر اجرای این برنامه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. تنها با نظارت دقیق و مستمر می‌توان حکمرانی انرژی کشور را از وضعیت کنونی به سمت پایداری و بهره‌وری بیشتر هدایت کرد و از این طریق، کشور را از آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از هدررفت منابع انرژی مصون داشت.
ایران با داشتن منابع عظیم گاز طبیعی، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز در جهان است، اما با مشکلات جدی در مدیریت مصرف این انرژی روبه‌رو است. هدررفت سالانه ۲۰ میلیارد مترمکعب گاز در نیروگاه‌های برق، به دلیل راندمان پایین و کمبود سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی انرژی، هزینه‌ای حدود ۶ میلیارد دلار به کشور تحمیل می‌کند. وابستگی ۸۵ درصدی برق کشور به گاز طبیعی و عملکرد ناکارآمد نیروگاه‌ها نیز بر مشکلات افزوده است و می‌تواند موقعیت ایران را در بازار جهانی انرژی تضعیف کند.
برای بهبود وضعیت، وزارت نیرو باید اقدامات مؤثری برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری نیروگاه‌ها اتخاذ کند. استفاده از فناوری‌های نوین، بهینه‌سازی سوخت و احتراق، و نگهداری پیشگیرانه از جمله گام‌های اساسی برای کاهش هدررفت انرژی هستند. همچنین، به‌روزرسانی تجهیزات، بهینه‌سازی سیستم‌های کمکی، و کاهش تلفات انرژی از طریق عایق‌کاری حرارتی و سیستم‌های کنترل هوشمند نیز تأثیر زیادی خواهد داشت.
در کنار این اقدامات، نظارت مؤثر مجلس شورای اسلامی بر اجرای برنامه‌های بهینه‌سازی انرژی، می‌تواند از آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از هدررفت منابع جلوگیری کند. بهبود حکمرانی انرژی و بهره‌وری بیشتر از منابع طبیعی می‌تواند ایران را به سوی پایداری و توسعه انرژی سوق دهد.