تک نرخی کردن ارز به‌عنوان یک سیاست کلیدی، نیازمند پیش‌شرط‌هایی است که نبود آن‌ها اجرای موفق این سیاست را غیرممکن می‌سازد
نورنیوز-گروه اقتصادی: سیاست‌های ارزی دولت و تلاش برای تک نرخی کردن ارز، یکی از مسائل پیچیده و مهم در اقتصاد ایران محسوب می‌شود. این سیاست، اگرچه می‌تواند به شفافیت و کاهش بی‌ثباتی اقتصادی کمک کند، اما در صورت نبود بسترها و الزامات لازم، می‌تواند مشکلات بزرگی ایجاد کند. اظهارات اخیر رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر وجود کارشکنی‌ها در اجرای این سیاست، نشان‌دهنده مشکلات ساختاری در سیاست‌گذاری و چالش‌هایی است که در مسیر بهبود روند سیاست‌های ارزی وجود دارد
پیش‌نیازهای لازم برای تک نرخی کردن ارز
تک نرخی کردن ارز به‌عنوان یک سیاست کلیدی، نیازمند پیش‌شرط‌هایی است که نبود آن‌ها اجرای موفق این سیاست را غیرممکن می‌سازد.
تک نرخی کردن ارز باید مرحله به مرحله و به صورت تدریجی انجام شود. به‌عنوان مثال، صادرات محصولات باید بر اساس دسته‌بندی کالایی با نرخ‌های توافقی یا نیمایی انجام شود تا بازار فرصت انطباق داشته باشد.
علاوه بر این معاملات ارزی باید در بستری شفاف انجام شوند و دامنه نوسان قیمت مشخص شود. این شفافیت به کاهش ریسک و بی‌اعتمادی در بازار کمک می‌کند.
بدون این الزامات، تک نرخی کردن ارز می‌تواند با ناپایداری‌های اقتصادی همراه شود.
انفعال بانک مرکزی و تأثیر آن بر سیاست‌های ارزی
اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در خصوص کارشکنی‌ها و شایعات، بیانگر انفعالی در تصمیم‌گیری و اجرای سیاست‌های ارزی است. این انفعال می تواند پیامدهای متعددی به همراه داشته باشد که کمترین تاثیر آن کاهش اعتماد عمومی به سیاست‌های ارزی دولت است.
وقتی بانک مرکزی از عدم توانایی در کنترل بازار سخن می‌گوید، انتظارات تورمی افزایش یافته و اعتماد مردم نسبت به سیاست‌های اقتصادی کاهش می‌یابد.
بانک مرکزی می‌تواند بایست با استفاده از ابزارهای موجود، بازار را کنترل و از اثرات مخرب کارشکنی‌ها جلوگیری کند. مدیریت فعال و پیش‌بینی مشکلات، لازمه موفقیت در اجرای سیاست‌های ارزی جدید است.
خطرات ناشی از اجرای ناقص سیاست تک نرخی کردن ارز
در صورتی که اجرای سیاست‌های ارزی برای اساس برنامه دقیق و به صورت کامل و علمی انجام نشود، می‌تواند پیامدهای مخربی به همراه داشته باشد.
افزایش ناگهانی قیمت کالاها و خدمات که فشار مضاعفی بر زندگی مردم وارد می‌کند از اثرات کوتاه‌مدت اجرای ناقص سیاست‌های ارزی به شمار می رود
علاوه براین در دراز مدت و با تشدید انتظارات تورمی و بی‌ثباتی در بازار ارز ضمن کاهش اعتماد عمومی، فضای هرج و مرج بر حوزه اقتصاد کشور حاکم خواهد شد که می تواند موجب بی ثباتی فزاینده در حکمرانی اقتصادی شود
تجربه‌های گذشته نشان داده که سیاست‌های ارزی بدون برنامه‌ریزی دقیق، منجر به شوک‌های اقتصادی شده و هزینه‌های جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.
بهبود سیاست‌های ارزی چگونه حاصل می شود؟
برای جلوگیری از مشکلات پیش گفته و حرکت به سمت اجرای موفق تک نرخی کردن ارز، لازم است سیاست‌های تدوین شده در مراحل مشخص و با دسته‌بندی گروه‌های کالایی صورت گیرد تا بازار فرصت تطبیق داشته باشد.
علاوه بر این ایجاد مکانیزم‌هایی برای تعیین سقف و کف قیمتی و اعمال مالیات بر معاملات خارج از دامنه توافقی، می‌تواند بازار را به تعادل نزدیک کند.
در کنار اقدامات ذکر شده، بانک مرکزی باید از تمام ظرفیت‌های خود نظیر شفاف‌سازی معاملات و تنظیم عرضه و تقاضای ارز استفاده کند.
اتخاذ سیاست‌هایی از این دست می تواند انتظارات تورمی را مدیریت کند و از شکل گیری شوک‌های اقتصادی جلوگیری کند.
تک نرخی کردن ارز، اگرچه می‌تواند به ثبات و شفافیت اقتصادی کمک کند، اما بدون برنامه‌ریزی دقیق و فراهم کردن پیش‌نیازهای لازم، نتیجه‌ای جز تشدیدبحران‌های اقتصادی نخواهد داشت. بانک مرکزی باید با اتخاذ رویکردی فعال از ابزارهای موجود بهره‌برداری کرده و با پیش‌بینی مشکلات، بازار را به سمت تعادل هدایت کند. همچنین، تعامل با دیگر بازیگران اقتصادی و ایجاد اعتماد عمومی از شروط اساسی موفقیت در این مسیر است.