پیامدهای قابل توجه فیلترینگ بر اقتصاد دیجیتال، ارتباطات اجتماعی و فعالیتهای روزمره اقشار مختلف مردم، این مسئله را به یکی از حساسیتهای گروههای مختلف اجتماعی و کسب‌وکارهای فعال در فضای مجازی نیز تبدیل نموده است.
نور نیوز-گروه اجتماعی-سعید رضا عاملی، عضو شورای عالی فضای مجازی گفت؛ احتمالا موضوع رفع فیلترینگ د در جلسه این هفته شورای عالی فضای مجازی به نتیجه برسد.
موضوع فیلترینگ از جمله موضوعاتی است که بویژه پس از شروع به کار دولت چهاردهم محل گفتگوهای زیادی در سطح رسانه های رسمی و شبکه های اجتماعی بوده است. رفع فیلترینگ بعنوان یکی از وعده‌های دکتر پزشکیان در ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری اکنون به یکی از مطالبات جدی احزاب، گروهها و فعالان سیاسی و اجتماعی شده که در ردیف هواداران او قرار داشته اند
با توجه به پیامدهای گسترده فیلترینگ بر اقتصاد دیجیتال، ارتباطات اجتماعی و فعالیتهای روزمره اقشار مختلف مردم، این مسئله به یکی از حساسیتهای گروههای مختلف اجتماعی و کسب‌وکارهای فعال در فضای مجازی نیز تبدیل شده است.
ناکامی در تحقق اهداف فیلترینگ
فیلترینگ در ایران در شرایط خاص امنیتی در سال ۱۴۰۱ و با هدف جلوگیری از استفاده اغتشاشگران از سیستم‌های ارتباطی غیر قابل نظارت آغاز شد. با سپری شدن ناامنی های اجتماعی موضوع کاهش دسترسی به محتوای نامناسب و تقویت استفاده از پلتفرم‌های داخلی نیز به اهداف فیلترینگ اضافه شد اما با گذشت بیش از ۲ سال از اجرای سیاست فیلترینگ،نتایج نشان می‌دهد که این اهداف به‌طور کامل محقق نشده‌اند. به جای کاهش دسترسی به محتواهای غیرمجاز، استفاده از ابزارهای دور زدن فیلترینگ مانند وی‌پی‌ان و فیلترشکن‌ها به طور گسترده‌ای افزایش یافته است. این ابزارها به کاربران امکان دسترسی به محتوای متنوع‌تری را می‌دهند، اما هم‌زمان خطرات امنیتی جدی مانند سرقت اطلاعات، نقض حریم خصوصی و دسترسی کودکان و نوجوانان به محتوای نامناسب را نیز ایجاد کرده‌اند.
تبعات اقتصادی فیلترینگ
اعمال محدودیت بر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد، ضربه‌های قابل‌توجهی به اقتصاد دیجیتال وارد کرده است. بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین به دلیل محدود شدن دسترسی به مشتریان داخلی و خارجی، با کاهش درآمد و افزایش هزینه‌های غیر ضروری مواجه شده‌اند. علاوه بر این، استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها هزینه اضافی برای کاربران ایجاد کرده و سرمایه‌های دیجیتال به سمت پلتفرم‌های خارجی منتقل شده‌اند، در حالی که پلتفرم‌های داخلی همچنان با چالش‌های رقابت‌پذیری روبه‌رو هستند.
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی
افزایش استفاده از فیلترشکن‌ها به جای کاهش آسیب‌های فرهنگی، امکان دسترسی بی‌قیدوشرط به محتوای نامناسب یا مضر را فراهم کرده است. این روند به‌ویژه برای گروههای آسیب‌پذیر مانند نوجوانان، پیامدهای فرهنگی و تربیتی منفی در پی داشته است. از سوی دیگر، محدودیت‌های اعمال‌شده و ناکامی در تأمین دسترسی قابل انتخاب به پلتفرم های مختلف، باعث افزایش نارضایتی عمومی و کاهش اعتماد به سیاست‌گذاران شده است.
ضرورت بازنگری در سیاست‌های محدودسازی
با توجه به ناکامی‌های فیلترینگ در دستیابی به اهداف موردنظر و پیامدهای منفی آن، بازنگری جدی در این سیاست‌ها ضروری است. این بازنگری باید با تکیه بر سه محور اصلی انجام شود:
ارتقای سواد دیجیتال: آموزش کاربران برای استفاده ایمن و هوشمندانه از فضای مجازی.
حمایت از پلتفرم‌های داخلی: تقویت زیرساخت‌ها و ایجاد فضای رقابتی برای جذب کاربران.
افزایش تعامل با پلتفرم های خارجی: ادامه مذاکرات با پلتفرم های پرمخاطب خارجی برای پذیرش ضوابط و سیاست‌های ملی
ایجاد تعادل میان امنیت و آزادی: تدوین سیاست‌هایی که هم نیازهای امنیتی را تأمین کند و هم حقوق شهروندی را رعایت کند.
تصمیم‌گیری درباره رفع فیلترینگ، فرصتی برای حرکت به سمت بهبود وضعیت فضای مجازی، توسعه اقتصادی و جلب اعتماد عمومی است. این تغییرات می‌توانند ضمن رفع محدودیت‌ها، پایه‌گذار تحولی پایدار در سیاستگذاری فضای مجازی کشور باشد