نورنیوز-گروه اقتصادی: تحولات اخیر در سیاست‌های ارزی بانک مرکزی و بحث‌هایی که پیرامون یکسان‌سازی نرخ ارز مطرح شده، توجه به اصول، الزامات و پیش‌نیازهای چنین اقدامی را ضروری کرده است. اگرچه حرکت به سمت نظامی شفاف‌تر و شناورتر در بازار ارز، در صورت آماده‌سازی بسترهای لازم، اقدامی مثبت و مفید خواهد بود، اما شتابزدگی در اجرای این سیاست می‌تواند تبعات جدی و زیانباری برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد.برای اجرای مناسب و موفق یکسان سازی نرخ ارز الزامات و مقدمات مهمی وجود دارد که کم توجهی به آن می تواند نظام اقتصادی کشور را با چالشهای جدید روبرو کند.
چالشهای ساختاری و محدودیت‌های خارجی
یکی از اصلی‌ترین موانع اجرای موفق یکسان‌سازی نرخ ارز، چالشهای ساختاری در اقتصاد کشور و محدودیت‌های خارجی ناشی از تحریم‌ها است. تحریم‌های مالی و اقتصادی سبب محدودیت در دسترسی به منابع ارزی و کاهش شفافیت بازار شده‌اند. این وضعیت موجب افزایش نوسانات نرخ ارز و بی‌اعتمادی فعالان اقتصادی به سیاست‌های ارزی می‌شود.
بدون رفع موانع خارجی، نظیر دسترسی به منابع ارزی پایدار و رفع محدودیت‌های بین‌المللی، اجرای سیاست شناورسازی نرخ ارز به نوسانات شدید و آسیب به ثبات اقتصادی کشور منجر خواهد شد.
نیاز به اصلاحات همزمان در سایر بخش‌ها
اجرای موفق سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز، نیازمند اصلاحات اساسی در سایر بخش‌های اقتصادی است. مشکلاتی نظیر ناترازی در بودجه، ضعف نظام بانکی و ناکارآمدی ساختار تجارت خارجی، فشار مضاعفی بر بازار ارز وارد می‌کنند.
برای مثال، نظام بانکی با معضل مطالبات معوق و ناترازی دارایی‌ها مواجه است که توانایی مدیریت منابع ارزی را محدود می‌کند. همچنین، وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی و عدم تعادل تجاری کشور، سبب افزایش حساسیت اقتصاد به تغییرات نرخ ارز می‌شود. بدون هماهنگی این بخش‌ها، سیاست یکسان‌سازی به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
اهمیت تقویت عوامل بنیادین اقتصاد
ثبات نرخ ارز وابستگی زیادی به عوامل بنیادین اقتصادی نظیر کنترل تورم، رشد تولید، و تعادل در حساب جاری دارد. در اقتصادی که با تورم بالا، رشد اقتصادی پایین و کسری مداوم تجاری روبرو است، اجرای سیاست یکسان‌سازی بدون تقویت این عوامل بنیادین، نتایج پایداری نخواهد داشت.
برای مثال، نرخ تورم بالا باعث می‌شود نرخ ارز به طور مستمر تحت فشار قرار گیرد و توانایی بانک مرکزی برای حفظ ثبات در بازار ارز کاهش یابد. بنابراین، کنترل تورم، حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات، از جمله پیش‌شرط‌های اساسی برای اجرای موفق این سیاست هستند.
ملاحظات اجرایی و مدیریت بازار ارز
مدیریت بازار ارز در چارچوب نظامی شناور و شفاف، نیازمند پیش‌بینی‌پذیری و ثبات نسبی در عرضه و تقاضای ارز است. با این حال، در شرایط فعلی، بانک مرکزی با عدم قطعیت‌های زیادی در این زمینه مواجه است.
برای مثال، تقاضای سفته‌بازانه برای ارز و نبود مکانیسم‌های کافی برای مدیریت نوسانات، خطر بی‌ثباتی در بازار را افزایش می‌دهد. شتابزدگی در شناورسازی نرخ ارز بدون در نظر گرفتن این مسائل، می‌تواند موجب افزایش بی‌اعتمادی و تضعیف عملکرد بازار شود.
یکسان‌سازی نرخ ارز به‌عنوان یکی از اهداف استراتژیک اقتصادی کشور، اقدامی ضروری و مثبت برای افزایش شفافیت و کارایی بازار ارز است. اما موفقیت این سیاست به اجرای هماهنگ و تدریجی آن، همراه با فراهم‌سازی الزامات ضروری بستگی دارد
رفع تحریم‌ها و بهبود روابط خارجی و ایجاد دسترسی پایدار به منابع ارزی و تقویت تعاملات بین‌المللی از جمله الزاماتی اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز است.
علاوه بر این اتخاذ سیاست‌های پولی و مالی مناسب برای کاهش نرخ تورم و همچنین اصلاح نظام بانکی و بودجه‌ای به منظور کاهش ناترازی‌ها و افزایش کارایی در مدیریت منابع مالی از جمله اقدامات مهمی است که برای اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز باید مدنظر قرار بگیرد.
در کنار الزامات ذکر شده، توجه به ایجاد زیرساخت‌های نهادی و نظارتی که لازمه تقویت مکانیزم‌های شفافیت و نظارت بر بازار ارز می باشد نیز از جمله اقدامات ضروری است که می بایست برنامه ریزان نسبت به آن اهتمام داشته باشند.
بانک مرکزی باید با دقت، حمایت سایر نهادها و هماهنگی میان‌بخشی، این مسیر را طی کند. شتاب در اجرای این سیاست نه تنها دستاوردی نخواهد داشت، بلکه می‌تواند پیامدهای زیانباری برای اقتصاد ملی به همراه داشته باشد.