نورنیوز ـ گروه اقتصادی: کمتر از یک هفته پس از آنکه گزارشی تحت عنوان «گام بلند ایران در خودکفایی تولید گوشت سفید» از صدا و سیما منتشر شد، دبیر کانون سراسری مرغداران گوشتی در نامه‌ای به وزارت خانه صمت و وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد: چنانچه قیمت جوجه یک روزه تا هفته آینده به قیمت مصوب عرضه نشود این تشکل صنفی (کانون انجمن‌ها) هیچ مسئولیتی در قبال کاهش تولید گوشت مرغ در هفته‌های آتی ندارد.
این گزارش درحالی از رسانه‌ی ملی پخش شد که تا چند روز بعد از آن نیز گزارشاتی از صف‌های خرید مرغ در سراسر کشور در رسانه‌ها منتشر می‌شد. بازاری که هنوز هم به طور کامل سامان نیافته است. فروکش کردن نسبی ماجرای مرغ، فرصتی است تا با نگاه نقادانه به این مسئله اقتصادی بنگریم و تبعات کوتاه مدت و بلند مدت آن را مرور کنیم.
فروردین امسال نخستین باری نبود که بازار گوشت سفید به وضعیت مذکور دچار می‌شد. موضوع کمبود عرضه گوشت مرغ و افزایش قیمت آن در سالیان گذشته نیز تجربه شده بود. در طی این سال‌ها علت عدم ثبات این کالا در بازار، افزایش قیمت نهاده‌های دامی، صادرات مرغ به خارج از کشور، کاهش واردات مرغ اجداد و مسائلی از این دست عنوان شده است اما واقعا سهم این مسائل در قبال موضوعات مدیریتی چقدر است؟ و این چالش‌های ادواری چه تاثیراتی در جامعه بر جای می‌گذارد؟
بازار مرغ در این هفته در حالی به سمت آرام شدن رفت که تصمیماتی از جمله افزایش 30 درصدی قیمت، ممنوعیت قطعه بندی و ممنوعیت فروش مرغ سبز در این روند تاثیرگذار بود. تصمیماتی که نه تنها نمی‌تواند در بلند مدت در آرامش بازار تاثیر داشته باشد بلکه تاثیرات منفی دیگری نیز با خود به همراه خواهد داشت.
گفتنی است یکی از دلایل هیجان قیمتی در بازار مرغ، این بیان شده است که افزایش قیمت‌ها که یکی از مطالبات مرغداران در هفته‌های اخیر بود به صورت ناگهانی بر بازار اعمال شد. درحالی که سفره مردم روز به روز در حال کوچک شدن است تفریق این کالا از سبد خرید مردم می‌تواند تاثیر مخربی بر جامعه داشته باشد. در روزهایی که خبر صف‌های طولانی خرید مرغ تیتر اخبار بود در برخی نقاط کمتر برخوردار پوست مرغ تا کیلویی هشت هزار تومان به فروش می‌رسید..
البته رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی تهران با این استدلال که «پوست مرغ برای مردم کاربردی ندارد و کسی حاضر نیست بوی نامطبوع آن را تحمل کند» مدعی شد: فروش پوست مرغ به اقشار کم‌درآمد پایتخت کذب است. اما گزارش‌های میدانی رسانه‌ها نشان می‌دهد این مسئله صحت دارد و واقعا اقشار کم‌درآمد به سراغ این آلایش‌های مرغ رفته‌اند.
اساسا گوشت سفید به دلیل قیمت کمتر در مقایسه با گوشت قرمز و ماهی یکی از جایگزین‌های سبد پروتئین خانوار بوده است اما اکنون با رونق گرفتن بازار چربی، پا و پوست مرغ شاهد جایگزینی این اقلام به جای مرغ هستیم. دور از ذهن نیست که گسترش مصرف چنین کالاهایی در سفره مردم می‌تواند در آینده چالش‌های دیگری در حوزه سلامت ایجاد کند. کافی است یک سرچ ساده درباره مضرات مصرف پوست و چربی مرغ در اینترنت داشته باشید تا متوجه عمق این مسئله شوید.
در خصوص ممنوعیت قطعه بندی مرغ نیز در یک هفته‌ی گذشته خبرهایی مبنی بر از بین رفتن بیست و پنج‌هزار شغل منتشر شد که خودش یک چالش تازه است. در شرایطی که برای ایجاد هر شغل در کشور میلیون‌ها تومان هزینه صرف می‌شود، از بین بردن مشاغل حتی به صورت موقت نیز یک خسارت است.
گفتنی است در سال 99 با انتشار تصاویری در فضای مجازی که مربوط به امحای جوجه یک روزه بود ، انتقادات نسبت به این رفتار بالا گرفت، همان زمان نیز برخی کارشناسان معتقد بودند این رفتار مرغداری‌ها غیر اقتصادی است و در آینده شاهد افزایش قیمت و کاهش جوجه‌ریزی خواهیم بود. این پیشینه در کنار این مقوله‌ی مهم که بحران‌های این چنینی در سطح بین‌المللی موجب مخدوش شدن چهره‌ی ایران می‌گردد دو سر کناف سو مدیریت در کشور هستند. در شرایطی که دیپلمات‌های ایرانی با قدرت‌های بین‌المللی در حال مذاکره برای برداشتن تحریم‌ها هستند، نابسامانی در بازار کالاهای اساسی تیتر اخبار بود که این وضعیت در بسیاری موارد مورد سو استفاده رسانه های خارجی نیز قرار گرفت.
در کنار این موضوعات مسئله صادرات گوشت مرغ نیز در جای خود محل بحث است. صادرات مرغ ایران در برخی مقاطع رونق یافته است و از طرفی در مقاطعی مانند مدت اخیر از آن جلوگیری شده است. هرچند جلوگیری از صادرات گوشت سفید در تنظیم بازار داخلی موثر است اما ناگفته پیداست که ممنوعیت صادرات مرغ می‌تواند موجب ضرر سرمایه‌گذاران و از دست دادن بازار شود. بازاری که قطعا به دست آوردن دوباره آن نیازمند صرف هزینه است.
با این حال در حالی که به نظر می رسید بازار مرغ بعد از چندین ماه نفس‌گیر بالاخره روی آرامش را به خود دیده است و تولید و توزیع در سال جدید منسجم تر شده، اما افزایش قیمت جوجه یکروزه در یک ماه اخیر می‌تواند دوباره آرامش کوتاه این بازار را بر هم زده و سبب نگرانی بسیاری از تولیدکنندگان صنعت طیور شود.
معلوم نیست گره زنجیره‌ی اقتصاد مرغ کی و چگونه حل خواهد شد اما می‌توان گفت مسئله مرغ تنها یکی از چالش‌های ادواری است که با سفره مردم ارتباط دارد. باید نهادهای سیاستگذار مانند وزارتخانه‌های صمت و جهاد کشاورزی، بانک مرکزی، گمرک و دیگر نهادهایی که در این زمینه مسئولیت دارند و تا کنون توضیح درستی از علل بروز این مشکلات ارایه نکرده‌اند.در این خصوص مورد بازخواست قرار بگیرند.
همچنین به دلیل اخلال در سیاست‌گذاری منسجم از طرف نهادهای مسئول، در مدت اخیر شاهد وضعیت نابسامان روغن و میوه نیز بوده ایم. ریشه‌یابی، برنامه ریزی و حل این مسائل باید نخستین اولویت نهادهای سیاستگذار اقتصاد کشور باشد. چرا که سفره‌ی بخش قابل توجهی از مردم از جمله اقشار کم‌درآمد، بازنشستگان با حقوق حداقلی و کارگران روز به روز در حال کوچک شدن است.
نورنیوز